14. त्रिरात्रம் - अश्वमेधம் - இதில் முதல்நாள் अग्निष्टोमம்; இரண்டாவதுநாள் उक्थ्यம்; மூன்றாவது நாள் सर्वस्तोमமான अतिरात्रம். இரண்டாவது நாளில் பசு अश्वः (குதிரை). இந்த யாகத்தை ஆரம்பிப்பதற்கு ஒரு வருஷம் முன்னாலே, குதிரைக்கு ஸம்ஸ்காரங்கள் செய்து, இஷ்டப்படி போகும்படி விட்டு விடவேண்டியது. ஸஞ்சரிக்கும்போது, ஒவ்வொரு நாளும் மூன்று இஷ்டிகளைச் செய்கிறது. இவைகளுக்கு सावित्रेष्टिகள் என்று பெயர். வைகாசி மாதம் அமாவாசையில் யஜமாநன் தீக்ஷை செய்து கொள்ளுகிறான். தீக்ஷை ஏழு நாள்; உபஸத்து 12 - நாள். யூபங்கள் 21; நடுயூபம் ஆஹவநீயத்துக்குக்கிட்ட இருக்கவேண்டியது; அதின் உயரம் 21 அரத்நீ. இஷ்டகசயனத்தாலே உத்தரவேதியைச் செய்யவேண்டியது. முதல்நாள் ஸோமயாகங்கள் பத்திநீ ஸம்யாஜங்களோடு முடிகின்றன. அதின் பிறகு ராத்திரி முழுவதும் அந்நஹோமங்களைச் செய்ய வேண்டியது. கடைசி ஹோமத்தை சூரியன் உதயமான பிறகு செய்யவேண்டியது. இரண்டாவது நாளில் குதிரையை உபாகரணம் செய்யும்போது, வேறு பசுக்களையும் சேர்த்துக் கொள்ள வேண்டியது. அவைகளாவன - तूपर (தூபர)ம் (கொம்பில்லாதபசு). गोमृगம் (गोவுக்கும் மானுக்கும் பிறந்தது.); 11 அங்கங்கள்; 10 अष्टादशिनी பசுக்கள்-126 चातुर्मास्यபசுக்கள்; एकादशिनीபசுக்கள்; 11 பசுக்கள். ஆக குதிரையைத்தவிர- 451 பசுக்கள். पर्यग्निकरणமான பிறகு, 11दशिनी பசுக்களை விட்டு விடவேண்டியது. அவைகள் आरण्यபசுக்கள்; अङ्गयागங்களைச் செய்யும்போது, குதிரை, तूपरம், गोमृगம் இவைகளின் अङ्गங்கள் முழுவதையும் ஹோமம் செய்யவேண்டியது. स्विष्टकृत्யாகங்களுக்கு குதிரையின் ரத்தம். அவை மூன்று யாகங்கள். காலைவேளை ஸவநத்தில் आग्रयणस्थालिயையும், उक्थ्यस्थालिயையும் ரொப்புவதற்கு நடுவில் இரண்டு ग्रहங்களைப் பிடிக்க வேண்டியது. ஒன்றை வெள்ளிப்பாத்திரத்தில்; மற்றொன்றை தங்கப்பாத்திரத்தில். அவைகளுக்கு महिमग्रहமென்று பெயர். वपाஹோமத்துக்கு முன்னாலேயும் பின்னாலேயும் அவைகளை ஹோமம் செய்யவேண்டியது. (ताण्ड्य.ब्रा.अध्या-21, खण्डः-4; का-7).


ताण्ड्य.ब्रा.अध्या-21, खण्डः-4-का-7

1 - चतुष्टोमोऽग्निष्टोम एकविंश उक्थ्यः सर्वस्तोमोऽतिरात्रः
2 - प्रजापतेर्वा अक्ष्यश्वत्तत्परापतत्तदश्वोऽभवत्तदश्वस्याश्वत्वं तद्देवा अश्वमेधेन प्रत्यदधुरेष वाव प्रजापतिं सर्वं करोति योऽश्वमेधेन यजते
3 - एष वाव सशरीरः सम्भवत्यमुष्मै लोकाययोऽश्वमेधी
4 - सरघा वा अश्वस्य सक्थ्यावृहत्तद्देवाश्चतुष्टोमेन प्रत्यदधुर्यच्चतुष्टोमो भवत्यश्वस्य सर्वत्वाय
5 - यत्तिस्रोऽनुष्टुभश्चतस्रो गायत्रीः करोति तस्मात्त्रिभिस्तिष्ठन्प्रतितिष्ठति सर्वान्पलायमानः प्रतिदधाति
6 - अन्तो वा अश्वः पशूनां अन्तोऽनुष्टुप्छन्दसां अन्तो विष्णुर्देवतानां अन्तश्चतुष्टोमस्स्तोमानां अन्तस्त्रिरात्रो यज्ञानां यद्वैप्लव्योऽनुष्टुभः प्रतिपदो भवन्ति चतुष्टोम स्तोमस्त्रिरात्रो यज्ञोऽन्त एव तदन्तं प्रतिष्ठापयति
7 - एकविंशं अहर्भवति यस्मिन्नश्व आलभ्यत एकविंशो वा इतोऽसावादित्यो द्वादश मासाः पञ्चर्तवस्त्रय इमे लोका असावादित्य एकविंश आदित्यस्यैवैनं मात्रां गमयति
8 - तस्य महानाम्न्यः पृष्ठं भवन्ति
9 - अन्यद्-अन्यद्वा एताश्छन्दोऽन्योन्य एते पशव आलभ्यन्त एता वा एतं समाप्नुवन्ति यन्महानाम्न्यः पृष्ठं भवन्त्यश्वस्य सर्वत्वाय
10 - पार्थुरश्मं ब्रह्मसाम भवति
11 - ईश्वरो वा एषोऽयतोऽधृतः परां परावतं एतो रश्मिना वा अश्वो धृतो यत्पार्थुरश्मं ब्रह्मसाम भवत्यश्वस्यैव यत्यै
12 - सर्वस्तोमोऽतिरात्रो भवति सर्वस्याप्त्यै सर्वस्य जित्यै सर्वं एवैतेनाप्नोति सर्वं जयति
13 - एकयूपो वैकादशिनी वान्येषां यज्ञानां भवत्येकविंशिन्यश्वमेधस्य खादिरो वा बैल्वो वा पार्णो वाऽन्येषां यज्ञानां भवति नैचुदार एकविंशत्यरत्निरश्वमेधस्य नान्येषां पशूनां तेजन्या अवद्यन्त्यवद्यन्त्यश्वमेधस्य दक्षिणतोऽन्येषां पशूनां अवद्यन्त्युत्तरतोऽश्वमेधस्य प्लक्षशाखास्वन्येषां पशूनां अवद्यन्ति वेतसशाखास्वश्वमेधस्य यूपे ग्राम्यान्पशून्नियुञ्जन्त्यारोकेष्वारण्यान्धारयन्त्या ग्राम्यान्पशून्लभन्ते प्रारण्यान्सृजन्ति

Go to Main Page